Python programlama dilinde kullanılan for döngüsü, listeler, sözlükler, tuple’ler ve set’ler gibi veri yapıları üzerinde gezinmeyi sağlar. Bu sayede, veri yapısında bulunan her bir öğe için ayrı ayrı işlemler yapabiliriz.

For döngüsü, bir diziye veya koleksiyona girilen her öğeye uygulanacak olan kod bloklarını tekrarlamak için kullanılır. Örnek olarak, bir liste içerisinde yer alan her bir öğe için ayrı ayrı işlemler yapmak istediğimizde for döngüsü kullanırız. İşlem yapılacak olan her öğe, döngü içerisinde tek tek işlenir.

Kısacası, Python’da for döngüsü, belirli bir veri yapısında yer alan öğeler için tekrarlanan işlemlerin yapılmasını sağlayan bir döngü yapısıdır. Döngü içerisinde öğeler üzerinde işlemler yaparak programalama işlemlerimizi gerçekleştirebiliriz.

1. Liste Üzerinde For Döngüsü

Python programlama dilinde for döngüsü, bir listede yer alan her bir öğe için ayrı ayrı işlemler yapılmasını sağlar. Örneğin, bir liste içerisinde yer alan sayıların toplamı, çarpımı veya farklı işlemler yapılabilir.

Bunun için öncelikle bir liste tanımlanır ve for döngüsü oluşturulur. For döngüsü içerisindeki kod blokları, listenin her bir elemanı için ayrı ayrı çalıştırılır. Böylece işlemler, listenin tüm öğeleri üzerinde uygulanmış olur.

For döngüsünü kullanarak listenin her bir elemanı üzerinde işlem yapabilmenin yanı sıra, listedeki elemanların indeksleri de kullanılabilir. Bu sayede indeks numaralarına göre işlem yapmak mümkündür. Ayrıca, for döngüsü içinde koşul ifadeleri kullanarak da belirli filtrelemeler yapılabilir.

2. Sözlük Üzerinde For Döngüsü

For döngüsü, sadece listelerde değil, sözlüklerde de kullanılabilir. Sözlükler, anahtar-değer çiftleri şeklinde veri tutar ve bu nedenle for döngüsüyle her bir çift üzerinde işlem yapılabilir.

Sözlüklerde for döngüsü kullanırken, sözlük değerlerine ulaşmak için anahtar-değer çiftleri üzerinde gezinmek önemlidir. Böylece hem anahtar hem de değer bilgisi kullanılabilir. Sözlüklerde yer alan anahtar-değer çiftleri, for döngüsü kullanılarak tek tek gezinilir ve istenen işlem her bir çift için yapılabilir.

For döngüsüyle sözlüklerde anahtar-değer çiftleri üzerinde gezinmek istendiğinde, öncelikle sözlük içerisinde gezinmek için “items()” metodu kullanılır. Bu metot, sözlük içindeki tüm anahtar-değer çiftlerini birer tuple olarak döndürür. Böylece tuple üzerinde for döngüsü kullanılarak, hem anahtar hem de değerler tek tek elde edilebilir.

Yukarıdaki örnekte, “Adı” ve “Soyadı” anahtarlarına sahip “Ahmet” ve “Yılmaz” değerleri bulunmaktadır. For döngüsü kullanılarak bu anahtar-değer çiftleri tek tek gezinilerek her biri için işlem yapılabilir.

2.1 Anahtar Değer Çiftleri Üzerinde For Döngüsü

For döngüsü, Python programlama dilinde birçok veri tipi üzerinde kullanılabilir. Sözlükler de for döngüsüyle gezinilebilen veri tiplerinden biridir. Sözlükler, anahtar ve değer çiftleri şeklinde saklanır ve her bir çift, for döngüsü içerisinde ayrı ayrı ele alınabilir.

Anahtar değer çiftleri üzerinde for döngüsüyle gezinirken, öncelikle sözlüğün items() metodu kullanılarak tüm anahtar-değer çiftleri listelenir. Bu sayede her bir çift tek tek alınarak işlem yapılabilir. Anahtar-değer çiftlerinin ayrı ayrı ele alınabilmesi, iki parçayı aynı anda for döngüsünde kullanma imkanı sağlar.

Yukarıdaki örnekte, Ad, Soyad ve Yaş anahtarlarına sahip bir sözlük bulunuyor. For döngüsü kullanarak, tüm anahtar-değer çiftleri tek tek ele alınabilir. Örneğin, her bir çift için özel işlemler yapılabilir veya sadece anahtar veya değer alınarak kullanılabilir.

• Anahtarları almak için:
• for anahtar in sozluk:
• print(anahtar)
• Değerleri almak için:
• for anahtar in sozluk:
• print(sozluk[anahtar])

Yukarıdaki örneklerde, for döngüsü sırasıyla her anahtar ve her değer için çalıştırılarak, özel işlemler yapılabilir veya değerler ekrana yazdırılabilir.

2.1.1 Sözlükteki Anahtarları Alma

Sözlüklerde her bir öğe, anahtar-değer çiftleri şeklinde tutulur. For döngüsü kullanarak, sözlüklerdeki anahtarları tek tek alabilir ve işlemler yapılabilir.

Örneğin, bir sözlük tanımlanıp içine anahtar-değer çiftleri ekleyelim:

Bu sözlükteki anahtarları for döngüsü kullanarak tek tek alabiliriz:

• for anahtar in sozluk:

Bu şekilde, sözlükteki her bir anahtar için istediğimiz işlemi gerçekleştirebiliriz. Örneğin, yukarıdaki sözlükteki anahtarları ve değerleri ekrana yazdırmak için aşağıdaki kodu kullanabiliriz:

• for anahtar in sozluk:
  • print(anahtar)

Bu kodu çalıştırdığımızda, ekranda sırasıyla “1”, “2”, “3” yazısı görüntülenecektir.

2.1.2 Sözlükteki Değerleri Alma

Sözlükler, anahtar-değer çiftleri şeklinde verileri saklar ve programlama dilinde oldukça sık kullanılır. For döngüsü, sözlüklerin anahtar-değer çiftleri üzerinde de gezinebilir ve bu çiftlerin her biri için belirli işlemler yapılabilir. Ancak bazen sadece sözlükteki değerlere ulaşmak gerekebilir. Bu durumda for döngüsü kullanarak sözlükteki değerleri almak mümkündür.

Bunun için for döngüsü tanımlanarak sözlükteki her bir anahtar-değer çifti gezinilir. Çiftlerde yer alan değerler, döngü içinde farklı bir değişkene atanır ve istenen işlemler bu değişken üzerinden yapılır.

Aşağıdaki örnekte, bir sözlüğün değerleri for döngüsü kullanılarak alınmaktadır:

Örnek Kod:

myDict = {'Öğe 1': 25, 'Öğe 2': 14, 'Öğe 3': 67}for value in myDict.values():    print(value)

Yukarıdaki kodda, .values() metodu kullanılarak sözlükteki değerler alınmaktadır ve her bir değer for döngüsü içinde ‘value’ değişkenine atanmaktadır. Değerler, ekrana yazdırılmaktadır.

For döngüsü kullanarak sözlükteki değerleri almak oldukça basittir ve programlama dilinde sıkça ihtiyaç duyulan bir işlemdir.

2.2 Sözlük Üzerinde Indexleme

Sözlükler indexlenemez ancak bazı durumlarda işlem yapılacak olan öğeye ulaşmak için indexleme işlemine ihtiyaç duyulabilir. Örneğin, bir sözlük içerisinde belli bir değeri aramak için indexleme kullanmak gerekebilir. Bu durumda, for döngüsü kullanılarak aranan öğe bulunabilir.

For döngüsü, sözlüklerin anahtar-değer çiftleri üzerinde gezinir. Anahtar değerleri for döngüsü yardımıyla tek tek alarak, bu anahtarlara karşı gelen değerler aranabilir. Bu sayede, aranan öğeye ulaşmak için ihtiyaç duyulan indexleme işlemi gerçekleştirilebilir.

Örneğin:

            sozluk = {'elma': 'fruit','masa': 'furniture', 'kalem': 'stationery'}        aranan = 'elma'        for anahtar in sozluk:            if anahtar == aranan:                print(sozluk[anahtar])                break    

Bu kodda, for döngüsü yardımıyla sozluk sözlüğündeki anahtar değerler tek tek alınıyor. Eğer alınan anahtar değeri aranan öğe ile aynı ise, bu anahtarın karşılığı olan değer ekrana yazdırılıyor. Break ifadesi, aranan öğe bulunduğunda döngüden çıkılmasını sağlıyor.

3. Tuple Üzerinde For Döngüsü

Tuple, birden fazla öğenin bir arada bulunduğu ancak değiştirilemeyen bir veri türüdür. For döngüsü, tuple içerisinde yer alan her bir öğe için ayrı ayrı işlemler yapmak için kullanılabilir. Tuple içerisindeki öğeler, indeks numaralarına göre erişilebilir ve her bir öğe, for döngüsü ile ayrı ayrı işlenebilir.

Örneğin, aşağıdaki tuple’da yer alan öğeleri for döngüsü aracılığıyla yazdırabiliriz:

“`python my_tuple = (“elma”, “armut”, “çilek”, “kiraz”) for meyve in my_tuple: print(meyve)“`

Bu kod, listedeki her bir meyveyi ayrı ayrı yazdıracaktır. Aynı şekilde, tuple içerisindeki her bir öğe için farklı işlemler de yapılabilir. Örneğin:

“`python my_tuple = (“1”, “2”, “3”, “4”) for sayi in my_tuple: yeni_sayi = int(sayi) + 1 print(yeni_sayi)“`

Bu kod, tuple içerisindeki her bir sayıyı 1 arttırarak yazdıracaktır. Tuple üzerinde for döngüsü kullanırken, öğelerin indeks numaralarına da erişilebilir. Örneğin:

“`python my_tuple = (“elma”, “armut”, “çilek”, “kiraz”) for i in range(len(my_tuple)): print(“{}. {}”.format(i+1, my_tuple[i]))“`

Bu kod, tuple’daki öğeleri indeks numaralarıyla birlikte yazdıracaktır. Tuple içerisinde yer alan her bir öğe için farklı işlemler yapmak mümkündür. For döngüsü, tuple gibi diğer iterable veri türleri üzerinde de kullanılabilir.

3.1 Eşzamanlı Tuple İçerisinde Gezinme

Eşzamanlı tuple içerisinde gezinme, birden fazla tuple içerisinde yer alan öğeleri aynı anda döngü içerisinde kullanmak için kullanılır. Bu işlem için, eşit uzunluğa sahip birden fazla tuple kullanılır. örneğin:

Bu örnekte, “İsimler” ve “Maaşlar” adında iki farklı tuple kullanılmıştır ve her bir öğe aynı satırda bulunmaktadır. Eşzamanlı tuple içerisinde gezinmek için ise şöyle bir kod bloğu kullanılabilir:

      names = ("Ahmet", "Mehmet", "Can")    salaries = (2000, 2500, 3000)    for name, salary in zip(names, salaries):        print(name, "maaşı:", salary)  

Bu kod bloğu, “zip()” fonksiyonu kullanarak her bir tuple içerisindeki öğeleri aynı anda döngü içerisinde kullanmaktadır. Sonuç olarak ekrana, her bir ismin yanında o isme ait maaş bilgisi yazdırılacaktır.

4. Set Üzerinde For Döngüsü

Python’da for döngüsü ile set içerisinde yer alan her bir öğe için ayrı ayrı işlemler yapabilirsiniz. Setler, listelere göre biraz farklı davranır. Set’ler sırasız olduğu için, listelerde olduğu gibi sıralama işlemi gerçekleştirilemez veya indexlenecek şekilde düzenlenemezler. Ancak set içerisinde yer alan her bir öğe, for döngüsü ile tek tek ele alınabilir.

Set üzerinde for döngüsü kullanarak, set içerisinde yer alan öğelere tek tek erişip, işlemler yapabilirisiniz. Örneğin, bir set içerisinde yer alan sayıların karesini alarak yeni bir set oluşturabilirsiniz. Aşağıdaki örnekte, “numbers” isimli bir set tanımlayıp, for döngüsü ile her bir sayının karesini alıp, “squares” isimli yeni bir set oluşturuyoruz.

numbers = {1, 2, 3, 4, 5}squares = set()for num in numbers:    square = num ** 2    squares.add(square)print(squares)

Yukarıdaki kod çıktısında, “squares” isimli set içerisinde, “numbers” setinde yer alan sayıların kareleri yer almaktadır. For döngüsü sayesinde, her bir öğe tek tek ele alınarak, işlemler yapılabilmiştir.

4.1 Set’in Sırasızlığı

For döngülerinin listeler, sözlükler, tuple’lar ve set’ler üzerinde işlem yapabilmesi sayesinde, bu döngüler oldukça esnek bir yapıya sahiptir. Ancak set’lerin sırasız olması, for döngüsü içerisinde sıralama işlemi gerçekleştirilemez. Dolayısıyla set’in elemanlarına, set’in oluşturulma sırasına göre değil, herhangi bir sıraya bağlı kalmaksızın erişilir.

Bu nedenle, set içindeki elemanlara erişirken sıralama işlemleri için ayrı bir fonksiyon veya modül kullanmak gerekir. Örneğin, Python’da “sorted()” fonksiyonu ile bir set’in elemanları belirli bir sıraya göre sıralanabilir ve daha sonra sıralanmış hali üzerinde for döngüsü kullanılabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, bu işlem zaman açısından bir maliyet doğuracaktır.